Geleneksel Tıbbın Arınma Mucizesi: Hamam Otu (Nûre) Faydaları, Yapımı ve Kullanımı

Giriş

 

Hamam Otu (nûre/vacibî), birçok tıbbî ve kozmetik gelenekte yalnızca basit bir tüy dökücü değildir; aynı zamanda bedeni derinlemesine temizleyen, mizacı dengeleyen ve artık maddeleri uzaklaştıran bir ilaç gibi olarak kabul edilir.

Farklı geleneksel tıp ekollerinde, bu tür mineral esaslı tüy dökücünün düzenli kullanımı şu amaçlarla tavsiye edilir:

• İstenmeyen tüylerin giderilmesi

• Derinin kir, mantar, parazit ve mikroplardan arındırılması

• Özellikle sevda (soda) ve balgam olmak üzere hıltların (mizaçların) dengelenmesine yardım etmesi

• Genel ve cinsel kuvvetlerin güçlendirilmesi

Hamam Otonun (Nûre) Bileşimi ve Mahiyeti

 

1. Temel Bileşenler

 

Pek çok geleneksel reçetede nûre, şu maddelerin karışımıdır:

• Zernih (zırnık): Arsenik ve kükürt bileşikleri içeren mineral bir madde

• Su ile söndürülmüş kireç (kalsiyum hidroksit)

• Bazen ayrıca kükürt, ayrı bir bileşen olarak eklenir

Zernih + kireç veya orpiment (arsenik trisülfid) + kireç şeklindeki benzer karışımlar, tıp ve güzellik tarihinin farklı dönemlerinde güçlü tüy dökücü formüller olarak kayda geçmiştir.

2. Geleneksel Oranlar

 

Geleneksel tıp ekollerinin uzun yıllara dayanan tecrübelerinde, zernih ile kireç farklı oranlarda kullanılmıştır. Örneğin:

• 1’e 8

• 1’e 10

• 1’e 12

Ancak daha güçlü ve tedavi edici etki istenen formüllerde, 1’e 6 oranı (bir birim zernih, altı birim kireç) Hamam Otu için en kuvvetli karışım olarak kabul edilir.

3. Mizacı

 

Geleneksel mizaç teorisi çerçevesinde:

• Hamam Otu/nûre sıcak ve kuru mizaca sahiptir.

• Soğuk ve balgamî bünyeler için çok faydalıdır; çünkü balgamı ve soğuk rutubetleri azaltmaya yardım eder.

• Özellikle safravî ve genel olarak sıcak mizaca sahip kişilerde, uygulamadan sonra bölgenin menekşe yağı veya gül yağı gibi yumuşak yağlarla yağlanması tavsiye edilir; böylece aşırı kuruma ve şiddetli sivilcelenme önlenmiş olur.

Geleneksel Tıpta Hamam Otunun Felsefesi

 

Humoral (ahlât/hılt) bakış açısına göre insan bedeni dört ana hılt/humordan oluşur:

• Dem (kan)

• Safra

• Balgam

• Sevda (soda)

Pek çok hastalık, özellikle sevdanın ve bozuk balgamın dokularda birikmesi ile ilişkilendirilir.

Geleneksel tıp bakışına göre:

• İstenmeyen tüyler, bedenin buhar ve artık maddeleri dışarı atmasının yollarından biridir.

• Koltuk altı, genital bölge, makat çevresi, diz arkası ve kasıklar gibi kıllanmanın yoğun olduğu alanlar, artık maddelerin ciddi ölçüde biriktiği bölgeler kabul edilir.

• Bu bölgelere Hamam Otu (nûre) uygulandığında, tüylerin giderilmesinin yanı sıra, ilaç deriden ve kıl diplerindeki ince damar ağından emilerek sevda ve bozuk rutubetlerin uzaklaştırılmasına yardım eder.

Bu nedenle Hamam Otu yalnızca yüzeysel bir temizlik aracı değil, aynı zamanda içten ve dıştan düzenli bir arındırma yöntemi olarak görülür.

Geleneksel Tıp Ekolüne Göre Hamam Otunun Özellikleri

 

1. Anti-sovda, Anti-balgam ve Derin Hastalıkların Önlenmesi

 

Pek çok geleneksel kaynak ve pratiğe göre Hamam Otu, sevdayı uzaklaştırmak ve balgamı düzenlemek için en güçlü ilaçlardan biri sayılır.

Bu bakış açısında beklenen sonuçlar:

• Kökü sevdaî ve balgamî olan hastalıkların ortaya çıkma zeminini azaltmak; örneğin:

  • Bazı kanser türleri

  • Romatizmal ve eklem hastalıkları

  • Bir kısım kronik deri hastalıkları

  • Bazı sinirsel ve ruhsal bozukluklar (depresyon, anksiyete, vesvese vb.)

• Toksinlerin ve derin yerleşmiş artık maddelerin deri yolu ile atılmasına yardımcı olmak

Bu ekole göre kanser, bedenin herhangi bir noktasında uzun süreli ve yoğun sevda birikiminin sonucu olarak görülür. Dolayısıyla sevdayı şiddetle dağıtan ve dışarı çeken Hamam Otu, önemli bir koruyucu faktör olarak değerlendirilir.

2. Deri, Saç ve Enfeksiyonlar Üzerindeki Etki

 

Güçlü bir mineral esaslı tüy dökücü olan Hamam Otunun cilt üzerinde aynı anda pek çok etkisi vardır:

1. İstenmeyen tüylerin hızlı bir şekilde giderilmesi

2. Ortamın yüksek alkaliliği nedeniyle dezenfektan ve mantar önleyici etki

3. Bit, uyuz (gale) ve bazı deri parazitlerinin giderilmesine yardımcı olması

4. Leke, kararma ve pullanmanın temizlenmesi

5. Deride yumuşaklık, pürüzsüzlük ve homojen bir görünüm sağlaması

Geleneksel metinlerde ve klinik tecrübelerde Hamam Otunun aşağıdaki alanlarda yardımcı olduğu sıkça belirtilir:

• Cilt lekeleri, koltuk altı ve kasık kararmaları, diz kapağı üzerindeki koyulaşmalar

• Küçük et benleri

• Egzama, sedef (psoriasis) ve kronik pullanma

• Vitiligo/baras (diğer tedbirlerle birlikte)

• Vücut kokusu ve nemli bölgelerdeki pişik benzeri “yanma” halleri

Kireç temelli ve kükürt ile arsenik içeren mineral karışımlarına dayalı tüy dökücüler, dünyanın farklı bölgelerindeki tarihî ve kozmetik metinlerde başlıca epilasyon ilaçları olarak geçer.

3. Hamam Otu, Cinsel Güç, Doğurganlık ve Genital Organlar

 

Pek çok geleneksel reçetede Hamam Otunun cinsel güç ve doğurganlık üzerinde doğrudan etkili olduğu ifade edilir. Bu bağlamda ona atfedilen etkiler:

• Hem erkeklerde hem kadınlarda cinsel isteği artırması

• Erkeklerde meni ve “bel suyu”nu güçlendirmesi

• Sertleşme zafiyeti ve soğuk mizaca bağlı erken boşalma gibi durumların hafifletilmesi

• Rahim, yumurtalıklar ve idrar yollarının genel sağlığını desteklemesi

• Genital bölgede görülen kronik enfeksiyonların azalmasına yardımcı olması

Bu ekolün pratik önerisi şöyledir:

• En az iki haftada bir kez,

• Şu bölgelerin nûre ile temizlenmesi tavsiye edilir:

  • Koltuk altları

  • Diz arkaları

  • Kasıklar

  • Cinsel organın üzeri ve çevresi

  • Makat çevresi

  • Alt karın ve göbek altı bölgesi

Bu uygulama, tüyleri gidermenin yanı sıra, bu bölgelerdeki mantarların, virüslerin ve bakterilerin azalmasına da yardımcı olur ve geleneksel bakışa göre üreme sistemi ve cinsel sağlığın genel korunmasına katkı sağlar.

4. Kalp, Göğüs, Eklem ve Kemiklere Etkisi

 

Geleneksel tıp bakışına göre:

• Koltuk altına nûre sürülmesi:

  • Göğüste kist ve kitle oluşumunun önüne geçmeye yardım eder.

  • Omuzları ve göğüs kafesini güçlendirir.

  • Üst bölgede biriken soğuk buhar ve ağır hıltların dağılmasına katkı sağlayarak dolaylı olarak göz nurunu/artı görme keskinliğini artırdığı kabul edilir.

• Alt karın ve bel bölgesine nûre uygulanması:

  • Böbrek ve mesane için destekleyicidir.

  • Bel ağrısı ve beldeki soğukluk hissinin azalmasına katkıda bulunur.

  • Romatizma, artroz ve siyatik vakalarında yardımcı bir tedbir olarak görülür.

• Nûrenin genel olarak vücutta kullanılması:

  • Kemik yapımının daha iyi olmasına yardım eder.

  • Uzun vadede kemik erimesi ve eklem zafiyetinin azalmasına katkıda bulunabilir.

Arsenik ve kükürt içeren mineral ilaçların hem tedavi edici hem de kozmetik amaçlı kullanımı, bazı tarihî kaynaklarda ve geleneksel–tamamlayıcı tıp incelemelerinde rapor edilmiştir.

5. Hamam Otu, Sinir Sistemi, Ruh Hâli ve Uyku

 

Geleneksel tıp düşüncesinde birçok psikolojik ve nörolojik sorunun temelinde sevdanın galebesi (sevdanın baskın hâle gelmesi) yatar. Hamam Eto, sevdayı en güçlü şekilde dağıtan ve dışarı atan ilaçlardan biri sayıldığı için, düzenli kullanımı:

• Depresyon, karamsarlık ve kötümserliğin azalmasına

• Stres, huzursuzluk ve kaygının hafiflemesine

• Uyku kalitesinin artması ve kötü uyku hâllerinin azalmasına yardımcı olabilir. Bu etkiyi güçlendirmek amacıyla, Hamam Otu ile birlikte çoğunlukla kanı ve hıltları temizleyici şerbetler ve bitki çayları (örneğin hafif kaynatmalar veya suda bekletilmiş kuru meyve karışımları) da önerilir.

6. Sporcularda Kullanımı ve Kas Gelişimi

 

Geleneksel deneyim, Hamam Eto’yu düzenli kullanan sporcularda:

• Uyluk, baldır, yan taraflar ve göğüs kaslarının daha sıkı ve şekilli kaldığını,

• Kaslarda sarkma ve gevşemenin daha az görüldüğünü,

• Kas gücü ve bedenî dayanıklılık hissinin daha iyi olduğunu göstermektedir.

Bu nedenle, profesyonel sporcuların hem temizlik, hem kas–eklem desteği bakımından haftada bir veya iki haftada bir kez nûre/hamam otu uygulaması yapmaları tavsiye edilir.

Nûreden Sonra Çıkan Sivilceler ve Bunun Geleneksel Anlamı

 

Hamam Otudan sonra deride görülen küçük sivilceler ve zaman zaman oluşan hafif kaşıntı, bu ekole göre deriden toksin ve bozuk hıltların dışarı atılmasının işareti olarak değerlendirilir; tek başına olumsuz bir yan etki olarak görülmez.

Bu durumu azaltmak ve kontrol etmek için:

• Nûre yıkandıktan hemen sonra:

  • Sıcak su + kına karışımı, birkaç dakika süreyle cilde uygulanabilir;

  • Ardından cilt, menekşe yağı, zeytinyağı veya gül yağı gibi yumuşatıcı yağlarla yağlanır.

• Dönemsel olarak kanı ve hıltları temizleyici kürlerden kullanımı da tavsiye edilir. Örneğin:

  • Sekenjabin (geleneksel sirke–bal şerbeti),

  • Sarı kuru erik,

  • Hünnap (jujube),

  • İncir;

• Bunların kaynar suda bekletip sabah aç karnına suyu ile birlikte tüketilmesi ve yumuşak bitkisel karışımların içilmesi önerilir.

Hamam Otunun Kullanım Şekli

 

1. Hamam Otu Hamurunun Hazırlanışı

 

1. Uygun miktarda nûre/Hamam Otu tozu, metal olmayan bir kaba alınır.

2. Yavaş yavaş ılık–sıcak su eklenerek şu özelliklere sahip bir hamur elde edilir:

   • Yumuşak

   • Homojen

   • Görece yoğun (koyu bir sos kıvamında)

3. Kokusunu yumuşatmak için hamura birkaç damla gül suyu eklenebilir.

2. Vücuda Uygulanması

 

• Vücut temiz ve kuru olmalıdır.

• Banyo sırasında vücut tamamen ıslanmadan önce, Hamam Eto hamuru istenen bölgelere sürülür.

• Bekleme süresi: Genellikle 3–5 dakika (cilt tipine ve nûrenin gücüne göre değişir).

• Süre sonunda hamur, tüylerle birlikte yavaşça sıyrılarak alınır.

• Son olarak bölge, ılık–serin arası su ile tamamen yıkanır; deride hamur kalıntısı bırakılmamalıdır.

3. Güvenlik ve Bakım Önerileri

 

• Hamam otu sıcak ve keskin tabiatı nedeniyle, hazırlama ve uygulama sırasında mutlaka plastik eldiven kullanılması, el derisi ve tırnakların zarar görmemesi açısından tavsiye edilir.

• Çok hassas cilde sahip kişilerde önce küçük bir alanda kısa süreli deneme yapılmalıdır.

• Özellikle genital bölgede, bekleme süresi dikkatle kontrol edilmeli ve uzun süreli temaslardan kaçınılmalıdır.

Hamam Otu Tozunun Geleneksel Hazırlanış Yöntemi

 

Aralarında bazı küçük farklılıklar bulunsa da, geleneksel formüllerin ana hatları benzerdir:

1. Kaliteli kireç taşı seçilir ve küçük parçalara ayrılır.

2. Kireç, az miktarda kaynar su içinde birkaç saat bekletilir; böylece tabir yerindeyse “su görmüş” ve yumuşamış olur.

3. Kuruyan kireç tamamen ince bir elekten geçirilir; böylece yumuşak ve yeknesak bir toz elde edilir.

4. Elde edilen kireç tozu, öğütülmüş zernihle istenen oranlarda karıştırılır. Örneğin:

   • 1 kg sarı zernih + 6 kg kireç

   • 1 kg yeşil zernih + 5 kg kireç

   • 1 kg siyah zernih + 4 kg kireç

5. Son ürün, hava ve nemden uzak olacak şekilde kapaklı bir kapta saklanır (örneğin naylon poşet içinde, kapalı metal veya plastik bir bidon); böylece etkinliği ve gücü korunur.

Pek çok gelenekte, orpiment (arsenik trisülfid) + kireç ya da kükürt + kireç karışımları da tüy dökücü ve deri ilacı olarak kaydedilmiştir.

Sonuç

 

• Hamam Otu veya nûre, temelde zernih, kireç ve zaman zaman kükürt içeren mineral bir karışımdır ve dünyanın farklı geleneksel tıp ekollerinde;

• tüy dökücü,

• deri dezenfektanı,

• sevda ve balgam uzaklaştırıcı,

• genel güçlendirici bir ilaç olarak tanınır.

• Bu karışım tarih boyunca farklı kültürlerde epilasyon, cilt güzelleştirme ve bazı deri hastalıklarının destek tedavisinde kullanılmıştır.

• Geleneksel tıp bakışına göre, Hamam Otunun düzenli ve usulüne uygun kullanımı:

  • Sevdaî ve balgamî kökenli derin hastalıkların önlenmesine,

  • Cinsel güçlerin desteklenmesine,

  • Eklem ve kemik sağlığının iyileştirilmesine,

  • Cilt, uyku ve ruh hâlinin düzelmesine yardım edebilir.

• Uygulama şekline, bekleme süresine ve nûreden sonra yapılacak yağlamaya riayet etmek, bu faydalardan azami derecede yararlanmak ve yan etkileri en aza indirmek için bu ekolde vazgeçilmez kabul edilir.

Yazar: Farzollah Gholizadeh

---

Kaynaklar

 

1. Stewart S. Gleaming and deadly white. In: Toxicology in Antiquity. 2nd ed. Elsevier; 2019.

2. Baláž P. Arsenic in cancer treatment: challenges for application of arsenic compounds as antitumor agents. Toxins (Basel). 2010;2(6):1568–82. (Includes historical note on orpiment–lime depilatory mixtures.)

3. Darbandi MP. Using sulfur-containing minerals in medicine. Vesalius. 2018;24(1):XX–XX. (Discusses traditional use of zarnikh with lime as depilatory.)

4. Cosmetics and Skin. Depilatories [Internet]. 2014 [cited 2025 Nov 17]. Available from: cosmeticsandskin.com.

5. Science Museum Group. Dangerous beauty: hazardous chemicals and poisons in historic cosmetics [Internet]. 2022 [cited 2025 Nov 17]. Available from: sciencemuseumgroup.org.uk.

6. Hair removal. In: Wikipedia [Internet]. 2025 [cited 2025 Nov 17]. Available from: en.wikipedia.org/wiki/Hair_removal. (Notes use of orpiment with slaked lime as depilatory in traditional practices.)

7. Puredermalcare. Hair removal – historical overview [Internet]. 2024 [cited 2025 Nov 17]. Available from: puredermalcare.com. (Mentions arsenic–quicklime “rusma” depilatory.)

8. Vimolmangkang S, et al. Unani cosmeceutical formulations (Advia-e-Muzayyana). Int J Herb Med. 2016;4(6):XX–XX.

9. Anonymous. Evolution of cosmetics and cosmeceuticals in Unani medicine: a historical perspective. J Trad Med Res. 2017;X(X):XX–XX.

10. Ranjith S, et al. Usage of arsenic in Siddha system of medicine: a review. J Trad Integr Med. 2021;4(3):603–10.

11. Nadkarni KM. Indian materia medica. Vol. 2. 3rd ed. Bombay: Popular Prakashan; 1976. (Includes lime–orpiment depilatory recipes.)

12. Washington Post. Hair removal in history. Washington Post [Internet]. 1989 May 25 [cited 2025 Nov 17].

• مخزن‌الادویه، حکیم محمدحسین عقیلی خراسانی – از آثار بزرگ داروشناسی در طب سنتی، شامل معرفی نوره و ترکیبات آن.

• تحفه المؤمنین (تحفه حکیم مؤمن)، محمد مؤمن تنکابنی – یکی از مشهورترین متون طب سنتی فارسی که به داروهای معدنی و ترکیبی از جمله نوره پرداخته است.

• قانون در طب ابن‌سینا

• الحاوی رازی