Kitre’nin(veya aynı bitkiden elde edilen zamk olan gummi tragacanth), Astragalus cinsine ait bitkilerden elde edilen doğal bir zamktır. Geleneksel tıpta genellikle kayganlaştırıcı, yumuşatıcı (müleyen etkili) ve mukozayı koruyucu bir madde olarak kullanılır.
Kitre’nin, geven (Astragalus) bitkisinin ana ürünüdür. Katırağ, geven bitkisinden elde edilen kurutulmuş zamk salgısıdır. Bitki gövdesinin çizilmesiyle merkezi ışın hücreleri ve parankima hücreleri su emerek zamanla zamka dönüşür. Oluşan basınç, zamkın çatlaklardan dışarı çıkmasını sağlar. Havanın etkisiyle, suyun buharlaşması sonucu zamk sertleşir. Kurutulmuş ürünün şekli, gövdede açılan çatlağın şekline göre değişir.
Kaliteli Kitre’nin, bitkinin ana gövdesi ve yaşlı dallarının çizilmesiyle elde edilir. Katırağ; levha, şerit, parça ve tel şeklinde olabilir. Zamkın kuruma süresi ne kadar kısa olursa, elde edilen katırağ da o kadar beyaz ve saydam olur. 2. ve 3. kalite katırağlar ise daha mat renktedir.
Bu doğal madde suyu emme ve jel ya da macun haline gelme yeteneğine sahiptir. Bu benzersiz özellik, tragantine ve basorine adlı iki önemli bileşenin varlığından kaynaklanır. Tragantine, Kitre’nin zamkındaki en önemli koloittir; suda kolayca çözünerek jel benzeri bir yapı oluşturur. Basorin ise daha az çözünür, ancak bu sürece yardımcı olur.
Kitre; emülsiyon oluşturucu, koyulaştırıcı ve dengeleyici özelliklerisayesinde bazı bitkisel ilaçlarda, mayonez, soslar, puding, dondurma, jel, şurup, merhem ve kremlerin hazırlanmasında kullanılır. Ayrıca, kağıt sanayi, kozmetik, hijyen ve tekstil sektörlerinde de geniş kullanım alanına sahiptir.
Kitre’nin Geleneksel Tıptaki Kullanımı
Kitre’nin, geleneksel tıpta öksürük ve soğuk algınlığı semptomlarıyla mücadele, kan şekerinin düzenlenmesi, takma diş yapıştırıcısı olarak, yanık tedavisi, ishal ve kabızlık, tümörleri bastırma, bağışıklık sistemini güçlendirme, ağız yaralarının tedavisi, kalp ritminin düzenlenmesi ve vücut ısısının düşürülmesi gibi amaçlarla kullanılmaktadır.
Kitre’nin Mizacı (Doğası)
Kitre’nin, hafif soğuk ve nemli bir mizaca sahiptir. Genellikle vücuttaki aşırı sıcaklık ve kuruluğu dengelemek amacıyla kullanılır.
Kitrede Bulunan Temel Bileşenler
1. Polisakkaritler
(Özellikle galaktoz, arabinoz ve glukuronik asit içerir):
• Katırağın büyük kısmını oluşturan karmaşık polisakkaritler bağırsaklarda sindirilemez; ancak jel oluşturucu ve lifsel özelliklere sahiptir.
• Bu yapı, kabızlığın giderilmesi ve sindirim sisteminin düzenlenmesi açısından son derece faydalıdır.
2. Çözünür Lifler (Suda Çözünür Elyaflar)
• Çözünür lifler, bağırsaktaki faydalı mikroplar için en iyi besin kaynağıdır ve prebiyotik işlevi görür.
• Aynı zamanda karaciğeri ve kanı temizleyerek yağlı karaciğerin tedavisine, kolesterol, trigliserid, emilmemiş kalsiyum ve kan şekerinin düşürülmesine yardımcı olur.
3. Mineraller
Kitre; aşağıdaki mineralleri değişen oranlarda içerebilir (bitki türüne ve toplandığı yere bağlı olarak):
• Kalsiyum
• Magnezyum
• Potasyum
• Çinko
• Sodyum
• Demir
4. Vitaminler
• Kitre’nin doğrudan yüksek miktarda vitamin içermez. Ancak bazı B grubu vitaminler, diğer bitkisel maddelerle birlikte az miktarda doğal olarak bulunabilir.
5. Hafif Antioksidan Bileşenler
• Bazı fenolik bileşikler veya saponinler, özellikle bazı geven türlerinde bulunur ve bunlar antioksidan ve güçlendirici özellikleresahiptir.
Kitre’nin Özellikleri ve Faydaları
1. Kabızlık Tedavisinde Kitre:
Kitre, doğal ve etkili bir kabızlık giderici olarak sindirimi kolaylaştırır ve sindirim sistemi sağlığını güçlendirir.
2. Kuru Öksürüğe Karşı Kitre:
Kitre, solunum ve sindirim sistemlerini nemlendirir ve yumuşatır.
• Mide ve bağırsak mukozasını korur ve yumuşatır.
• Mide yanması, mide ülseri ve kabızlığın tedavisinde etkilidir.
• Bağırsak iltihaplarını azaltır ve özellikle sıcak mizaca sahip bireylerde sindirim sisteminin işlevini destekler.
• Hafif bir müleyen etkisi gösterir, dışkı hacmini artırır ve iltihaplı dokuların iyileşmesine yardımcı olur.
Kitre ayrıca sıcak ve kuru öksürüklerde, özellikle safra mizacında çok etkilidir.
• Ses kısıklığı ve boğaz kuruluğunun giderilmesine yardımcı olur.
• Kuru öksürüğü yatıştırıcı özelliktedir.
3. Cinsel Gücü Artırmak İçin Kitre:
Kitre zamkı, aşırı sıcaklık nedeniyle cinsel isteksizlik yaşayan erkek ve kadınlarda, doğal bir cinsel güçlendirici olarak bilinir.
• Bu madde, bedeni kuvvetlendirici özellikleri sayesinde cinsel performansı artırır ve ilgili sorunların çözümüne katkı sağlar.
• Ayrıca sıcak ve kuru mizaçlarda beyin güçlendirici olarak da kullanılır.
4. İdrar Kaçırma Tedavisinde Kitre:
Kitre, doğal ve etkili bir yöntem olarak idrar kaçırma ile mücadele eder.
• İdrar kaslarını rahatlatır ve idrar yolları iltihaplarını önler.
5. Hafif Bir Sakinleştirici:
Kitre, nemli yapısı sayesinde, beyin ve sinirlerin kuruluğundan kaynaklı aşırı duygusal tepkileri yatıştırır.
• Sıcak ve kuru mizaca sahip anksiyeteli kişiler için uygundur.
• Güneş çarpmasına karşı koruyucudur, vücut ısısını düşürürve cilt kuruluğu ile kaşıntısını giderir.
6. Cilt ve Saç Güzelliği İçin Kitre:
Kitre zamkı, yaşlanma karşıtı özellikleriyle ciltteki kırışıklıkları azaltır ve gençlik ile güzelliğin korunmasına yardımcı olur.
• Kitre bazlı ürünler (örneğin şampuanlar), saçları güçlendirir ve şekil almasını kolaylaştırır.
• Kozmetik ürünlerde, özellikle saç ve cilt dolgunlaştırıcı olarak yaygın şekilde kullanılır.
Göğüslerin üzerine sürüldüğünde veya yenildiğinde, özellikle kolajen ile birlikte alındığında, göğüs büyümesine yardımcı olur ve etkileri olağanüstüdür.
7. Kanamaların Kontrolü İçin Kitre:
• İç kanamaların ve adet dönemindeki aşırı kanamaların kontrolünde çok etkilidir.
• Kemik iliğini güçlendirir ve tümör büyümesini durdurmada yardımcı olur.
8. Sıcak Havalara Karşı Koruma:
Kitre, vücut ısısını doğal yollarla dengeleyerek aşırı sıcaklıklara karşı koruma sağlar.
• Kitre içeren içecekler, özellikle yaz aylarında mucizevi etkilergösterir.
9. Doğum Sonrası Dönemde Kitre Kullanımı:
Doğum sonrası kadınlar fiziksel zorluklar yaşarlar.
• Kitre zamkı, bedensel gücü artırarak ve aşırı adet kanamalarını azaltarak bu sürecin daha hızlı atlatılmasına katkı sağlar.
• Emziren anneler, kitre kullanmadan önce mutlaka doktorlarına danışmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
• Balğamlı (soğuk ve nemli mizaca sahip) kişilerde: Aşırı tüketim balgam artışı, ağırlık hissi, uyku hali veya gaz problemleriyaratabilir.
• Soğuk mizaçlı bireyler: Kitreyi bal, zencefil veya tarçın gibi sıcak mizaçlı maddelerle birlikte tüketmelidir.
• Kilolu bireylerde: Bilinçsiz ve sık tüketimi kilo alımına neden olabilir.
Kitre ile Diğer Şifalı Bitkilerin Basit ve Etkili Karışım Formülleri
1. Beyin ve Hafıza Güçlendirici (Sıcak ve Kuru Mizaca Özel)
Malzemeler:
• 1 tatlı kaşığı ılık suda bekletilmiş kitre
• 1 çay kaşığı kurutulmuş melisa (oğulotu)
• 1 yemek kaşığı doğal bal
Kullanım Şekli:
Bu karışım sabah aç karna veya akşamları yarı boş mideyle, 3 hafta boyunca tüketilmelidir.
Düzenleyici (Müslih):
Soğuk mizaca sahip kişiler için bir miktar tarçın ve zencefil eklenmesi tavsiye edilir.
2. Mide Sorunları, Kuru Öksürük ve Ses Kısıklığı İçin (Sıcak Mizaca Uygun)
Malzemeler:
• 1 tatlı kaşığı kitre (bir bardak kaynar suda bekletilip jel kıvamına getirilmiş)
• 1 yemek kaşığı ebegümeci kurusu veya hidrosolü
• Yarım çay kaşığı meyankökü tozu veya hidrosolü (isteğe bağlı)
• Yeterince bal
Kullanım Şekli:
Günde iki kez, tercihen sabah ve akşam, 7-10 gün boyunca tüketilir.
Not: Tansiyon hastaları için meyankökü çıkarılmalıdır.
3. Sağlıklı Kilo Alma (Kuru Mizaca ve Zayıf Bedenlere Özel)
Malzemeler:
• 1 tatlı kaşığı suda bekletilmiş kitre
• 1 bardak ılık hindistan cevizi sütü
• 1 yemek kaşığı doğal bal veya hurma pakmezı
• 1 yemek kaşığı öğütülmüş hünnap veya badem tozu
Kullanım Şekli:
Bu karışım, her gece yatmadan önce veya iki öğün arasında tüketilmelidir.
Uyarı:
Balğamlı (soğuk ve nemli mizaca sahip) bireyler bu karışımı sınırlı miktarda ve tarçınla birlikte kullanmalıdır.
4. Bağırsak Temizliği ve Kabızlık Giderici (Kuru veya Sıcak Mizaca Uygun)
Malzemeler:
• 1 tatili kaşığı ılık suda bekletilmiş kitre
• 1 yemek kaşığı rafine edilmemiş zeytinyağı
• 1 poşet Healthy Plus (şifalı tohumlardan oluşan özel karışım)
• İsteğe bağlı olarak bal
Kullanım Şekli:
Kahvaltıdan bir saat önce veya akşam yemeğinden önce tüketilir.
5. Saç Güçlendirme ve Yumuşatma (Saç Maskesi):
Malzemeler:
• 2 yemek kaşığı bekletilmiş kitre
• 1 yemek kaşığı hindistan cevizi yağı veya zeytinyağı
• Jel kıvamı için yeterince ılık kaynamış su
• İsteğe bağlı olarak gül suyu veya misket limonu hidrosolü
Kullanım Şekli:
Malzemeler karıştırılır ve saç diplerine maske olarak uygulanır.
30-45 dakika bekletildikten sonra ılık suyla durulanır.
Haftada bir kez yeterlidir.
6. Çocuklar İçin Kitre Karışımı (Büyüme, İştahta Artış ve Sakinleştirici):
Uygun: Kuru mizaçlı, iştahsız, sinirli veya uykusu düzensiz çocuklar için.
Malzemeler:
• 1 çay kaşığı bekletilmiş kitre
• Yarım küçük bardak Kedi Söğüdü Hidrosolü
• 1 yemek kaşığı bal
• Yarım bardak ılık hindistan cevizi sütü veya badem sütü
Kullanım Şekli:
Uyumadan önce veya sabah aç karnına, haftada 3-4 kez.
Not: Balğamlı (şişman ve hareketsiz) çocuklarda kitre nane hidrosolü ile karıştırılmalıdır.
7. Yaşlılar İçin Kitre Karışımı (Vücut Kuruluğunu Giderme, Hafıza ve Eklem Güçlendirme):
Uygun: Kuru mizaçlı, kas erimesi, eklem kuruluğu ve beyin zayıflığı olanlar için.
Malzemeler:
• 1 tatlı kaşığı bekletilmiş kitre
• 1 yemek kaşığı tam hünnap veya badem tozu
• Tarçınla tatlandırılmış badem sütü, hindistan cevizi sütü veya sıcak su
• 1 tatlı kaşığı doğal bal
Kullanım Şekli:
Günde bir kez, akşam yemeğinden 1 saat önce.
Düzenleyici: Soğuk mizaca sahip olanlar için az miktarda toz zencefil eklenebilir.
8. Sporcular İçin Kitre Karışımı (Enerji Artışı, Kas Güçlendirme ve İyileşme):
Uygun: Yoğun fiziksel aktivitesi olan ve kas yapımı ile iyileşme ihtiyacı duyanlar için.
Malzemeler:
• 1 tatlı kaşığı bekletilmiş kitre
• 1 adet haşlanmış yumurta akı
• Yarım bardak badem sütü veya hindistan cevizi sütü
• 1 yemek kaşığı bal veya üzüm pekmezi
Kullanım Şekli:
Antrenman öncesi veya sonrası, haftada 3-5 kez.
Açıklama:
Kitre, enerji artışı ve vücut zayıflığını giderme açısından etkilidir. Sabahları 2 çay kaşığı kitre, bir bardak suya konup bekletildikten sonra badem sütü veya hindistan cevizi sütü ve doğal bal ile karıştırılarak tüketilmelidir.
Bu karışım doğum yapanlar, ağır hastalık geçirenler, ameliyat olanlar ve depresyon ya da anksiyete yaşayanlar için çok faydalıdır.
9. Kadınlar İçin Kitre Karışımı (Hormonal Denge ve Sakinleştirici):
Uygun: Anksiyetesi olan, düzensiz adet gören, kuru cilt ve saç problemi yaşayan kadınlar için.
Malzemeler:
• 1 tatlı kaşığı kitre
• Yarım küçük bardak rezene hidrosolü
• 1 çay kaşığı doğal bal
• 1 yemek kaşığı gül suyu
• 1/20 gram saf safran
Kullanım Şekli:
Adetten 10 gün önce, günde bir kez, öğün aralarında.
Not: Sıcak mizaca sahip kadınlarda rezene miktarı azaltılmalı ve biraz mayıs papatyası (şahtere) hidrosolü eklenmelidir.
10. Detoks ve Arınma Dönemi İçin Kitre Karışımı:
Uygun: Sindirim temizliği, zararlı balgamların atılması ve vücut iltihaplarının azaltılması için.
Malzemeler:
• 1 yemek kaşığı ılık suda bekletilmiş kitre
• 1 poşet Healthy Plus (şifalı bitki tohumları karışımı)
• Yarım küçük bardak sumak suyu veya ekşi nar suyu
• Yarım küçük bardak hindiba hidrosolü
Kullanım Şekli:
Öğle yemeğinden veya akşamdan yarım saat önce, hafif aç karnına.
Uyarı: Soğuk mizaçlarda, biraz bal veya tarçın ile birlikte alınmalıdır.
Keti̇ra ile Çeşitli Yüz Maskeleri Nasıl Yapılır?
Keti̇ra, doğal ve etkili bir cilt bakım malzemesi olarak, çeşitli cilt problemlerine karşı farklı yüz maskeleri yapımında kullanılabilir. Aşağıda keti̇ra ile hazırlanan bazı maskelerin tarifleri ve kullanım şekilleri yer almaktadır.
1. Keti̇ra leke giderici yüz maskesi
Malzemeler:
• Keti̇ra (bir çay kaşikı)
• Süt (1 yemek kaşığı)
Hazırlanışı ve kullanımı:
Keti̇rayı suya koyup şişmesini sağlayın. Şişen keti̇raya sütü ekleyip karıştırın ve yüzünüze maske olarak sürün.
Not: Maskenin ciltte kalma süresi ve lekelerin dayanıklılığı kişiden kişiye farklıdır, bu nedenle etkisi değişebilir.
2. Keti̇ra ile cilt beyazlatma maskesi
Malzemeler:
• Nohut unu
• Börülce unu
• Yulaf
• Nişasta
• Turp tohumu
• Keti̇ra
Hazırlanışı ve kullanımı:
Bütün malzemeleri karıştırıp gece boyunca yüzünüze sürün. Ertesi sabah, ısırgan otu ve menekşe kurusu karışımı ile hazırlanmış ılık suyla yüzünüzü yıkayın.
Bu işlemi 10 gece boyunca tekrarlayın, harika sonuçlar göreceksiniz.
3. Keti̇ra ile cilt aydınlatıcı maske
Malzemeler:
• Keti̇ra (3 tatlı kaşığı)
• Badem tozu (3 tatlı kaşığı)
• Süt (3 tatlı kaşığı)
• Yumurta akı (1 adet)
• Gül suyu (10 tatlı kaşığı)
Hazırlanışı ve kullanımı:
Malzemeleri iyice karıştırarak pürüzsüz bir macun yapın. Bu karışımı yüz ve boyun bölgenize sürün, 15-30 dakika bekletin ve ardından suyla yıkayın.
Etkisi: Cildi parlak ve aydınlık yapar.
4. Keti̇ra ile yaşlanma karşıtı maske
Malzemeler:
• Badem tozu (2 yemek kaşığı)
• Yeşil sebze tozu (1 yemek kaşığı)
• Suda ıslatılmış keti̇ra
Hazırlanışı ve kullanımı:
Keti̇rayı suda bekletin, ardından badem tozu ve yeşil sebze tozunu ekleyip iyice karıştırarak homojen bir macun elde edin.
Maskeyi yüz, boyun ve ellerinize sürün, 20 dakika bekledikten sonra yıkayın.
Etkisi: Ciltte parlaklık sağlar ve gençleştirir.
5. Keti̇ra ile diş eti iltihabı ve yaralarının tedavisine yardimci
Keti̇rayı ezip macun kıvamına getirin ve diş etlerine sürün. Bu uygulama diş eti yaralarının hızlı iyileşmesini sağlar, iltihabı, kızarıklığı ve ağrıyı azaltır.
Önemli notlar ve keti̇ra kullanımında dikkat edilmesi gerekenler
• Keti̇rayı ağız yoluyla tüketirken bol su içmeye özen gösterin, aksi halde ketirenin bağırsaklarda yapışma veya boğulma gibi sorunlara yol açma riski vardır.
• Hamile ve emziren kadınlar, herhangi bir ilaç veya besin maddesini kullanmadan önce mutlaka uzman doktora danışmalıdır.
Kaynak:
Şifalı Bitkilerin mizacı ve faydaları, Farzollah Gholizadeh
