Moringa, yaklaşık 10 ila 15 metreye kadar uzayan bir ağaçtır ve uygun koşullarda 20 yıla kadar yaşayabilir. Bu ağacın tüm kısımları yenilebilir olup, yaprakları, çiçekleri, kökü ve tohumlarında tedavi edici özellikler bulunmaktadır. Bu şifalı bitki ilk kez bin yıl önce kullanılmıştır. Ancak 1940’ların sonuna doğru, mucizevi özellikleri bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Hintli bilim insanları bu bitkinin antibakteriyel özelliklere sahip olduğunu keşfetmiştir. Çok sayıda araştırma, bu ağacın 300’den fazla hastalığı tedavi edebileceğini ve 90’dan fazla besin maddesi ile 45 çeşit antioksidan içerdiğini göstermiştir.
Bu ağaç sağlık alanında oldukça dikkat çekici özelliklere sahiptir: bağışıklık sistemini güçlendirir, kan dolaşımını iyileştirir, kan şekeri seviyesini dengede tutar, anti-enflamatuar ve yaşlanma karşıtı özellikler taşır, zihinsel sağlığı destekler, enerji verir ve kansere karşı koruyucu bileşikler içerir.
Bilimsel araştırmalar, moringa yapraklarının yüksek besin ve şifa değerine sahip olduğunu doğrulamaktadır. Moringa yaprakları, tüm temel amino asitleri (izolösin, lösin, lizin, metiyonin, fenilalanin, treonin, triptofan ve valin) ve temel olmayan amino asitleri (arjinin ve histidin) içermektedir. Bu oran, yeşil çaya göre 2500 kat ve elmaya göre 242 kat daha fazladır. Ayrıca moringa yağı da omega yağları bakımından zengindir. İlginçtir ki moringa yaprakları yılda sadece 30 ila 45 gün boyunca toplanabilir.
Yapılan araştırmalara göre, moringa yaprakları havuca göre 11 kat daha fazla A vitamini, süte göre 17 kat daha fazla kalsiyum, ıspanağa göre 26 kat daha fazla demir, börülceye göre 5 kat daha fazla B1 vitamini, muza göre 18 kat daha fazla potasyum, yumurtaya göre 2 kat daha fazla protein, buğdaya göre 15 kat daha fazla lif, bademe göre 30 kat daha fazla B2 vitamini ve portakala göre 4 kat daha fazla C vitamini içermektedir.
Moringa’daki Kimyasal Bileşikler
Moringa yaprakları, bu bitkinin en besleyici kısımlarından biridir ve vitaminler, mineraller, amino asitler ve antioksidanlar açısından zengindir. Aşağıda moringa yapraklarının temel bileşenleri yer almaktadır:
1. Vitaminler:
• A vitamini (beta-karoten): göz, cilt ve bağışıklık sistemi sağlığı için
• C vitamini: güçlü antioksidan, bağışıklık sistemi desteği
• E vitamini: hücreleri koruyan antioksidan
• K vitamini: kan pıhtılaşması ve kemik sağlığı için gerekli
• B grubu vitaminleri:
• B1 (tiamin): karbonhidrat metabolizması
• B2 (riboflavin): enerji üretimi
• B3 (niasin): yağ ve protein metabolizması
• B6 (piridoksin): sinir ve bağışıklık sistemi fonksiyonları
• B9 (folat): DNA ve kan hücresi üretimi (özellikle hamilelikte)
2. Mineraller:
• Kalsiyum: kemik ve diş sağlığı
• Demir: anemi önleme, oksijen taşıma
• Potasyum: tansiyon dengesi, elektrolit dengesi
• Magnezyum: stres azaltıcı, kas ve sinir fonksiyonları
• Fosfor: kemik sağlığı
• Çinko: bağışıklık sistemi, doku onarımı
• Bakır, manganez, selenyum: antioksidan enzimler için eser elementler
3. Protein ve Amino Asitler:
• 9 temel amino asit içerir (lösin, izolösin, valin, lizin, treonin, metiyonin, fenilalanin, triptofan, histidin)
• Kurutulmuş moringa yapraklarının yaklaşık %25’i proteindir
4. Antioksidanlar ve Aktif Bileşikler:
• Kuersetin: anti-enflamatuar, tansiyon düşürücü
• Klorojenik asit: kan şekeri kontrolü
• Zeaksantin ve lutein: göz sağlığı
• Flavonoidler ve polifenoller: anti-kanser, anti-enflamatuar
5. Lif:
• Çözünür ve çözünmeyen lifler; sindirim sistemi, kolesterol ve kan şekeri kontrolüne yardımcı
6. Faydalı Yağlar (tohumlarında):
• Omega 3, 6 ve 9 yağ asitleri
• Oleik asit (zeytinyağındaki gibi)
Temel Amino Asitler:
Moringa, nadiren bitkilerde bulunan tüm 9 temel amino asidi içerir:
• Lizin
• Metiyonin
• Fenilalanin
• Treonin
• Triptofan
• Valin
• Lösin
• İzolösin
• Histidin
Geleneksel Tıpta Moringa
Geleneksel tıpta “mucize ağaç”, “Hint turp ağacı” veya “davul çubuğu ağacı” gibi adlarla anılan moringa, sıcak ve kuru bir mizaca sahiptir. Ayurveda ve Afrika tıbbında önemli bir yere sahiptir.
Moringa’nın Mizacı:
• Sıcak ve kurudur.
Bu mizaca, moringa’nın uyarıcı etkisi, vücut rutubetini kurutması, kan şekerini düşürmesi, metabolizmayı hızlandırması ve toksinleri atması gibi özelliklerine bakılarak ulaşılmıştır.
Soğuk ve nemli mizaca sahip kişiler için uygundur.
Sıcak mizaca sahip kişilerin ise moringa’yı dengeleyici (müslih) maddelerle birlikte tüketmeleri tavsiye edilir.
Moringa’nın Müslihi (Dengeleyici Maddeleri):
• Seyreltilmiş üzüm sirkesi – Aşırı kuruluğu azaltır
• Ekşi nar suyu – Sıcaklığı nötralize eder ve sıcak mizaca sahip kişilerde etkisini dengeler
• Sekençübin (sirke-şeker karışımı şerbet) – Hem sıcaklığı dengeler hem de sindirime yardımcı olur
• Terençebin – Vücutta hararet veya kabızlık meydana geldiğinde kullanılabilir
Geleneksel Tıpta Faydaları:
1. Enerji arttırıcı ve genel vücut kuvvetlendirici
2. Karaciğer dostu ve toksin temizleyici
3. Kan şekeri ve yağ düşürücü
4. Anti-enflamatuar ve eklem ağrısı giderici
5. Soğuk mizaçlılarda cinsel gücü artırıcı
6. Görme gücünü artırıcı ve kan temizleyici
7. Sindirim sorunları ve şişkinlik giderici
Ayurveda’da Moringa
Moringa oleifera, kökeni Hindistan’ın kuzeybatısındaki Himalaya bölgesine dayanır ve oradan tüm Hindistan’a yayılmıştır. Günümüzde Afrika, Güneydoğu Asya ve bazı Arap ülkelerinde de yetiştirilmekte ve kullanılmaktadır. Ağacın tüm kısımları kullanılabilir: meyveleri sebze gibi pişirilir, yaprakları çay veya kurutulup toz olarak smoothie ve karışımlarda kullanılır.
Moringa, dünyanın en besleyici bitkilerinden biri olarak kabul edilmektedir. Antioksidan etkisiyle serbest radikallere karşı koruma sağlar, bağışıklık sistemini güçlendirir, kan dolaşımı ve metabolizmayı uyarır.
Sindirim sistemi için bir başka avantajı da içerdiği acı maddelerdir. Bu maddeler sindirim enzimlerinin salgılanmasını uyarır ve bağırsakta fermantasyon ve çürümeyi önler. Bu acı ve keskin maddeler tamamen doğaldır.
Moringa Hakkında Bilimsel Bulgular:
1. Besin açısından zengin:
Yapraklar bol miktarda C vitamini, A, E vitamini, demir, potasyum ve protein içerir.
2. Güçlü antioksidan etkiler:
Kuersetin, klorojenik asit ve diğer flavonoidler ile serbest radikalleri nötralize eder.
3. Diyabete karşı:
Araştırmalar moringanın kan şekerini düşürdüğünü ve insülin direncini azalttığını göstermektedir.
4. Kolesterol düşürücü:
Hayvan ve insan çalışmalarında LDL’yi azaltıp HDL’yi artırdığı görülmüştür.
5. Doğal anti-enflamatuar:
Yaprak ve tohumundaki bileşikler kronik iltihapları azaltır.
6. Kanser önleyici:
Laboratuvar çalışmalarında, belirli kanser hücrelerine karşı tümör azaltıcı etkiler göstermiştir.
7. Antimikrobiyal ve antifungal:
Moringa özü, çeşitli bakteri ve mantarlara karşı etkilidir.
Moringa Kullanımıyla İlgili Önemli Notlar:
• Tavsiye edilen doz: Günde 1–2 çay kaşığı kuru yaprak tozu (veya uzman önerisine göre)
• Olası yan etkiler: Yüksek dozda ishal, huzursuzluk veya uykusuzluk yapabilir.
• Kullanılmaması gereken durumlar: Hamilelikte (özellikle kök ve kabuk), çok sıcak mizaca sahip hastalar
Moringa’nın Tarımı ve Dayanıklılığı:
Moringa, diğer şifalı bitkilere göre çok daha az bakıma ihtiyaç duyar, kolay yetişir, az su ister ve çok hızlı büyür. Görünen o ki, birçok soruna çözüm olabilecek mükemmel bir bitkidir.
Kaynak: Şifalı Bitkilerin mizacı ve faydaları, Farzollah Gholizadeh
