Kırlangıç otu ,oldukça faydalı ve tehlikeli bir bitkidir. Cilt yoluyla bile emilebildiği için zehirli bitkiler sınıfında yer alır.
Bu bitki; ormanlarda, çit kenarlarında, yol kenarlarında ve boş arazilerde yetişen, uzun ömürlü ve boylu bir bitkidir. Genellikle bahçe yabani otuolarak görülür.
Yaklaşık bir metreye kadar uzayabilir. Yaz aylarında gelişen çiçekleri sarı renkte ve şemsiye biçiminde kümelenmiştir. Taç yaprakları üst üste gelmez ve yaprakları grimsi yeşil renktedir.
Yerin üst kısmındaki kurutulmuş bölümler, kök ve rizom (yeraltı gövdesi)ilaç yapımında kullanılır.
Kırlangıç Otunun Mizacı (Tabiatı):
• Kırlangıç otunun mizacı:
Sıcak ve kuru, ikinci ile üçüncü derece arasında kabul edilir.
Bu mizaca, bitkinin safrayı harekete geçirme, kurutucu ve kanallar açıcıözellikleri nedeniyle ulaşılmıştır.
Dereceler Geleneksel tıpta ne anlama gelir?
Geleneksel tıpta sıcaklık, soğukluk, nem ve kuruluk farklı şiddet derecelerinesahiptir. Bunlar şu şekilde sınıflandırılır:
• 1. derece: Çok hafif ve yumuşak
• 2. derece: Orta düzey
• 3. derece: Güçlü etki
• 4. derece: Çok şiddetli (bazen zehirli seviyede)
Bu nedenle kırlangıç otunun sıcaklık ve kuruluk derecesi yüksektir ve sıcak tabiatlı kişiler için, uygun bir dengeleyici (muslih) olmadan kullanımı zararlı olabilir.
Kırlangıç Otunun Muslihleri (Dengeleyicileri):
Bitki sıcak ve kuru mizaca sahip olduğundan, fazla kuruluk ve tahrişi önlemek için bazı dengeleyici maddelerle birlikte kullanılmalıdır. Bunlar şunlardır:
• Sirke → Hararet ve keskinliğini azaltır
• Ayran veya yoğurt → Kurutucu etkisini yumuşatır
• Bal → Ağızdan kullanımda ya da göz damlası tariflerinde, zehirli etkileri azaltabilir
Kırlangıç Otunda Bulunan Kimyasal Bileşikler:
Kırlangıç otu, özellikle izoquinolin alkaloidleri bakımından zengindir. En önemli kimyasal bileşenleri şunlardır:
Alkaloidler (En etkili tıbbi bileşenler):
1. Chelidonine – Virüs karşıtı, spazm çözücü, sakinleştirici
2. Sanguinarine – İltihap önleyici, tümör karşıtı, mikrop öldürücü
3. Berberine – Antibakteriyel ve antifungal özellikleriyle tanınır
4. Coptisine
5. Chelerythrine
Diğer Bileşenler:
• Flavonoidler → Antioksidan etki
• Organik asitler → Malik ve sitrik asit gibi
• Reçineler
• Sarı lateks (bitki sütü) → Alkaloid ve etkili topikal bileşenler içerir
Ana alkaloid olan chelidonin, bitkinin Latince ismi olan Chelidonium’un da kaynağıdır.
Ayrıca bu bitki;
• Flavonoidler (örneğin rutin, kuersetin, luteolin),
• Organik asitler (chelidonik asit, kafeik asit, malik asit),
• Lektinler,
• Yağ asitleri (linoleik, oleik),
• ve mineral maddeler (kalsiyum, demir, potasyum, magnezyum, kükürt, fosfor) açısından da zengindir.
Kırlangıç Otu’nun Tıbbi Faydaları
Kırlangıç otunun farklı bölümleri, çok sayıda önemli alkaloid bileşik içerir. Bu bileşikler, bitkiye antimikrobiyal, antienflamatuvar (iltihap önleyici) ve tümör karşıtı özellikler kazandırır. Özellikle bitkinin yaprak ve dalları, içerdiği bileşenler sayesinde kanser tedavisinde etkili bir rol oynayabilir.
Kırlangıç otu, antispazmodik (kas spazmı giderici) ve antikonvülsan (sara nöbetlerini önleyici) etkileri nedeniyle kas kasılmaları ve epilepsi ile ilgili bozuklukların tedavisinde kullanılır. Bazı kaynaklarda bu bitkiye “Siğil otu” da denir, çünkü HPV virüsü ve diğer virüslerin yayılmasını engelleyen etkileri vardır.
Kırlangıç otu ayrıca;
• Nasır, cilt yaraları ve kronik egzama tedavisinde topikal (haricen) olarak başarıyla kullanılmaktadır.
• Ağrı kesici, idrar söktürücü, safra salgısını artırıcı ve spazm çözücü özelliklere sahiptir.
• Göz rahatsızlıklarında, özellikle göz zayıflığı, pterjiyum (et yürümesi) ve göz beyazlaması (leucoma) gibi sorunlarda önemli faydalar sağlar.
Geleneksel Uygulamalardan Bazı Örnekler:
• Kırlangıç otu merhemi, şaptaşı, zerdeçal ve benzeri maddelerle birlikte kullanıldığında yaş egzamanın neden olduğu kaşıntı ve yanmayıhızla dindirir.
• Sirke ile karıştırılıp cilde sürüldüğünde deri kalınlaşmalarını yok eder.
• Nar kabuğu, çörek otu ve kına ile karıştırıldığında, bebeklerde ağız ve dudak döküntülerine karşı faydalıdır.
• Kırlangıç otu + bal + sirke karışımı, tırnak vitiligosu, uyuz ve cilt lekelerine karşı etkilidir.
• Burun damlası (sa’ût) olarak bal ile karıştırıldığında beyni ve sinüsleri temizler.
• Göz damlası olarak bal ile karıştırılarak göze sürüldüğünde gözleri parlatır ve göz etlerini azaltır.
Temel Tıbbi Faydaları:
1. Karaciğeri güçlendirici ve temizleyici:
• Karaciğer fonksiyonlarını iyileştirir, hepatit, yağlı karaciğer ve sarılıkta faydalıdır.
2. Güçlü safra artırıcı:
• Safra yollarını açar, safra taşı ve safra kaynaklı hazımsızlık tedavisinde kullanılır.
3. Güçlü antiviral ve antimikrobiyal:
• HPV kaynaklı siğiller, uçuk ve enfekte yaralar üzerinde doğrudan etkili.
4. Antienflamatuvar ve sinir ağrılarına karşı etkili:
• Nevralji, siyatik, safra kaynaklı baş ağrıları, kas spazmlarına karşı etkilidir.
5. Cilt hastalıklarına karşı faydalı:
• Siğil, nasır, kalın deri, egzama, mantar enfeksiyonları için haricen kullanılır.
6. Antikanser etkisi (preklinik veriler):
• İçerdiği sanguinarin gibi alkaloidler, laboratuvar ortamında tümör karşıtı etkiler göstermiştir.
7. Adet söktürücü:
• Geleneksel kaynaklara göre adet söktürücü etkisi vardır (dikkatli kullanılmalıdır).
Diğer Tıbbi Faydaları ve Geleneksel Uygulamalar:
• Kore’de kırlangıç otunun dalları ve yaprakları, mide kanseri tedavisinde kullanılır.
• Çin ve Japonya’da bu bitki, mide kanseri ilaçlarının temel bileşenlerinden biridir.
• Antikonvülsan özelliği ile Duputren kontraktürü, astım ve kas kasılmaları ile ilgili bozukluklarda kullanılır.
• Mide kanseri ağrılarını hafifletici etkisi vardır.
Kullanım Şekilleri:
• 5 gram kurutulmuş yaprak, 1 litre kaynar suda demlenir. Günde 3 kez, yemeklerden önce bir fincan içilir.
• 2–3 gram toz halindeki kırlangıç otu, gece yatmadan önce çay olarak demlenip içilirse:
• Beyin fonksiyonlarını güçlendirir
• Uykusuzluk, anksiyete ve beyin damar sertliğine iyi gelir.
• 15–50 gram kök, 1 litre üzüm suyunda kaynatılır ve sabah 200 gram içilir → idrar söktürücü ve bağırsak çalıştırıcıdır.
• Kırlangıç otu ekstresi: Dahilen 25 mg – 1 gram dozunda kullanılır.
• Kök tozu, 2–3 gram dozunda müshil etkisi gösterir.
• Kırlangıç otu suyu, antik Yunan’da göz hastalıkları için kullanılmıştır.
Efsaneler ve Geleneksel İnanışlar:
Eskiler, kırlangıç kuşunun bu bitkiyi yavrularına getirdiğine inanırdı, çünkü bu bitki gözlerini korur ve onlara iyi görme yetisi kazandırırdı. Bu yüzden bu bitkiye “chelidonium” denmiş; çünkü “khelidon” Yunancada kırlangıçdemektir.
Avrupa Uygulamaları:
• Fransa’da, 10–20 gram yaprak bir litre suda kaynatılır ve bu su göz banyosu olarak, özellikle konjonktivit (göz iltihabı) tedavisinde kullanılır.
Diğer Sağlık Faydaları:
• Kalp-damar sistemi bozuklukları:
• Kök kaynatması ateroskleroz (damar sertliği) ve yüksek tansiyon tedavisinde faydalıdır, kalp krizini önleyebilir.
• Sinir sistemi rahatsızlıkları:
• Kök kaynatması ağrı kesici, sakinleştirici ve uyku vericietkilere sahiptir.
• Cilt problemleri:
• Kırlangıç otu özü, yaralar, siğiller, et benleri ve cilt problemlerini tedavi eder.
• Böbrek hastalıkları:
• Kırlangıç otunun kaynatması böbrekleri uyarır, idrarı artırır, toksinleri atar ve böbrek-mesane enfeksiyonlarını tedavi eder.
• Göz hastalıkları:
• Kırlangıç otu suyu ile göz yıkamak, iltihap, ağrı ve enfeksiyonlara iyi gelir.
• Karaciğer ve safra koruyucu:
• Karaciğeri temizler, hücreleri korur. Safra kesesi işlevini uyarır ve dispepsi gibi sindirim sorunlarına iyi gelir.
• Sindirim sistemine faydalı:
• Şişkinlik, gaz, sindirim bozukluğuna iyi gelir. Safra ve sindirim enzimlerinin üretimini artırarak etkili sindirim sağlar.
• Bazı araştırmalar, kırlangıç otu ekstresinin mide ülseri, irritabl bağırsak sendromu ve diğer sindirim hastalıklarında faydalı olduğunu göstermektedir.
• Egzama tedavisinde:
• Bitkinin suyu geleneksel olarak atopik dermatit ve egzamagibi birçok cilt hastalığında kullanılmıştır.
• Kırlangıç otu tentürleri, yüzyıllardır mantar, siğil ve diğer cilt rahatsızlıklarında kullanılır.
Kırlangıçotu (Chelidonium majus) Kullanım Şekilleri
1. Kaynatma (Dekoksiyon)
• Hazırlanışı: 20 gram kurutulmuş yaprak veya kökü bir litre suya eklenir ve kaynatılır.
• Kullanım şekli: Günde üç kez, her defasında bir fincan içilir.
2. Demleme (İnfüzyon)
• Hazırlanışı: 30 gram kurutulmuş yaprak, 1 litre kaynar suya eklenir. 10 dakika demlenmeye bırakılır. Daha sonra süzülerek içilir.
3. Tentür
• Hazır olarak: Bitkisel ürünler satan yerlerden veya bazı eczanelerden temin edilebilir.
• Evde hazırlanışı: 100 gram kurutulmuş yaprak veya kök, 500 gram içilebilir alkol (etanol) içinde 2 ila 4 hafta bekletilir. Her gün çalkalanır. Süre sonunda süzülerek kapalı bir şişeye alınır.
• Kullanım dozajı: 10–15 damla, günde 2–3 kez yemekten önce.
• Kullanım süresi: 7 ila 10 gün.
• Faydası: Karaciğer zayıflığı, safra sorunları ve sindirim rahatsızlıklarında kullanılır.
4. Harici Kullanım (Siğil İçin)
• Uygulama: Bir damla bitki sütü doğrudan siğilin üzerine damlatılır.
• Sıklık: Günde bir kez, siğil kuruyup düşene kadar.
Uyarılar ve Yan Etkiler
• Aşırı ağızdan alımı zehirleyici olabilir: mide bulantısı, ishal, baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü yapabilir.
• Hamilelik ve emzirme döneminde kullanımı yasaktır.
• Ciddi karaciğer hastalıkları veya böbrek sorunlarında dikkatli kullanılmalıdır.
• Uzun süreli veya yüksek dozda kullanımı karaciğer için zararlı olabilir.
• 12 yaş altındaki çocuklar için önerilmez.
Koparıldıktan Sonra Mamiran Bitkisinden Çıkan Sarı Süt
Mamiran bitkisi koparıldığında çıkan sarı renkli süt oldukça zehirlidir ve doğrudan kullanımı son derece tehlikelidir.
Eğer bu sarı sıvıyı siğil veya nasır için kullanmak istiyorsanız, yalnızca doğrudan siğil veya nasırın üzerine uygulayın.
Etrafındaki sağlıklı cilde temas ederse ciltte tahriş ve sorunlara yol açabilir.
Eğer bu sıvıyı göz sağlığını desteklemek için kullanmak istiyorsanız, doğal bal veya doğal süt ile karıştırarak alt göz kapağının dış kısmına sürmeniz gerekir.
• Dikkat: Aşırı dozda içilmesi veya açık yaralara uygulanması toksik etki yapabilir. Çünkü cilt yoluyla da emilir.
• Zehirlenme riski: İç kullanımda yüksek dozlarda kas spazmları ve hatta ölüme neden olabilir.
Göz Sağlığı ve Kırlangıçotu
• Bazı geleneksel tedavilerde bitkinin sarı sütü göz sağlığını güçlendirmek veya katarakt, iltihap gibi sorunlarda kullanılmıştır.
• İçerdiği etkili alkaloidler: Chelidonin, Sanguinarin, Berberin, Kopteisin, Protopin ve Allokryptin.
• Etkileri: Antiviral, antienflamatuvar, antibakteriyel ve antifungal.
• Bilimsel değerlendirme:
• Göz dokusu çok hassas olduğu için doğrudan uygulama tehlikelidir.
• Gelenaksel tıpta, bal ile ve ya süt ile karıştırılarak çok seyreltilmiş hali göz çevresine uygulanırdı.
• Göz içine uygulama önerilmez ve kalıcı hasar riski vardır.
Siğil ve Nasır Tedavisinde Kullanımı
• Bitkinin sarı sütü, siğil ve nasır tedavisinde yaygın olarak harici uygulanır.
• Etki mekanizması:
• HPV gibi virüsleri baskılar.
• Siğil hücrelerini yok edebilir (sitotoksik etki).
• Cilt bağışıklığını uyarabilir.
• Uygulama şekli (siğil için):
• Sarı süt günde 1–2 kez doğrudan siğilin üzerine sürülür.
• Gerekirse üzeri bantla kapatılır.
• Uygulama 1–3 hafta devam eder.
• Siğil zamanla kurur ve düşer.
• Uyarılar:
• Yalnızca siğilin üzerine sürülmelidir.
• Sağlıklı cilde değmemelidir (tahriş edebilir).
• Göz, mukoz membran ve çocuklarda dikkatli olunmalıdır.
Nasır İçin Geleneksel Uygulama
1. Ayağı 10–15 dakika sıcak suda bekletin.
2. Nasırı hafifçe törpüleyin.
3. Kulak çubuğu ile sadece nasırın üzerine taze bitki sütü sürün.
4. Çevresindeki sağlıklı cildi vazelin ile koruyun.
5. Üstünü bantlayın.
6. Bu işlemi günde bir kez tekrarlayın.
Referans:Şifalı Bitkilerin mezeci ve faydaları , Farzollah Gholizadeh
