Aslında stres ve kaygı, vücudunuzun gerçek ve hayali tehditlere verdiği yanıttır. Bir şey sizi tehdit ettiğinde, canınız, malınız veya duygusal olarak; vücudunuzda doğal olarak kimyasal tepkimeler meydana gelir. Bu tepkimeler, bu kaygı ve stresle başa çıkmanızı sağlamak için sizi hazırlar (savaş veya kaç). Bu süreçte vücudunuz, koşullara uyum sağlamaya ve muhtemel tehlikelerden sizi haberdar etmeye çalışır. Kalp atışlarının artması, dakikada solunum sayısının artması, kan basıncının yükselmesi ve kasların kasılması, bu hazırlık sürecinden kaynaklanır.
Stres uyarıcıları herkes için farklıdır; Bir sorun, sizin için rahatsız edici veya korkutucu olabileceği kadar, başka biri için önemli olmayabilir. Ancak önemli olan, kendi stresinizle nasıl başa çıktığınızdır. Eğer bir sorunu çözemez ve devam etmesini önleyemezseniz; zihinsel ve bedensel hastalıklara yakalanma riski altında olabilirsiniz. Kronik stres; uyarılmışlık, öfke, huzursuzluk, kaygı ve depresyon gibi etkilere sahip olabilir zihinsel sağlığınızı olumsuz etkilemenin yanı sıra fiziksel sağlığınıza da zarar verebilir. Kronik stres; obezite, yüksek tansiyon, kalp hastalıkları ve diyabet riskini artırabilir. Mali, mesleki, ailevi sorunlar vb. nedenlerle hepimiz hayatımızın bir noktasında stres yaşarız. Ancak bir miktar stres, insan sağlığı için faydalı olabilir; aslında az stres, büyük sinir baskılarına karşı bir aşı gibi işlev görür.
Kortizol, stres hormonu olarak bilinen, vücutta beta-trofin hormonunun üretimini uyarır ve bu hormon, enerji üretimi için gereken enzimlerin açılmasını engelleyebilir. Beta-trofin, vücudun yağları parçalama ve metabolize etme yeteneğini azaltır. Hatta düzenli ve düzgün bir diyet ve egzersiz yapılmasına rağmen, ideal sonuçları görmeyen kişilerin, yukarıdaki bilgilere göre, endişe ve kaygıya sahip olması muhtemeldir ve bunun giderilmesi gerekmektedir. Zihinsel rahatlık, kilo verme programının anahtar faktörlerinden biridir, böylece kişi istenilen sonuçlara ulaşabilir.
Stres hormonu olan kortizol, kadın ve erkeklerde ekstra yağ birikimine neden olabilir. Araştırmalar, aşırı kortizol salgısının, stresin artmasıyla birlikte karın yağının artmasına neden olduğunu göstermektedir. Ayrıca, stresin yemeği tetikleyen bir faktör olarak da kabul edilir. Ne kadar stresli olursanız, aşırı yeme ve alınan kalorinin artma olasılığı da o kadar yüksek olur. Sonuç olarak, stres ve zayıflama arasında yakın bir ilişki vardır.
Yani, kronik kortizol seviyesinin artması, leptin (tokluk hormonu) ve ghrelin (açlık ve kilo artışı hormonu) gibi diğer iştah düzenleyici hormonların normal işlevini bozabilir. Bu hormon dengesizliği, iştahın artmasına, sağlıksız yiyeceklere eğilime ve sonunda kilo alımına yol açabilir.
Yüksek kortizol seviyeleri ayrıca insülin direncine, şiddetli açlığa ve aşırı şeker ve karbonhidrat tüketme eğilimine de yol açabilir.
Stres, vücudu tehdit altında ve aşırı aktif bir duruma getirir, bu da kortizol üretiminde artışa neden olur ve diğer vücut sistemlerinin işlevini azaltabilir. Ayrıca, stres, magnezyum, B grubu vitaminleri, C, D3, çinko vb. gibi vitaminlerin ve minerallerin tüketimini artırır aynı zamanda böbreklerden bu vitamin ve minerallerin atılımını da artırır; bu da bu maddelerin seviyelerinin düşmesine ve eksikliklerine yol açabilir. Bu mineraller ve vitaminler vücudun optimal işleyişi için gereklidir, ancak stresli durumlarda daha fazla ihtiyaç duyulur ve uygun şekilde karşılanmazlarsa vücuda ciddi zararlar verebilirler.
Ayrıca, stres bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin sayısını azaltabilir. Bu nedenle, sürekli stres altında olan kişiler daha erken hastalanabilir ve sağlık sorunlarıyla karşılaşabilirler.
Zayıflama konusunda, yaşam tarzı ve beslenme değişiklikleri rejim yapmaktan daha önemlidir. Düşük kalorili diyetler başlangıçta kilo kaybına neden olabilir, ancak metabolizmayı yavaşlatabilir ve diyet sonrasında kişi başlangıç ağırlığına veya daha fazlasına geri dönebilir. Bu nedenle, rejim yapmak yerine, mizacımıza uygun sağlıklı ve dengeli bir yaşam tarzını tercih etmek daha iyidir; bu, insanın mizacına göre normal kiloda olmasını ve mutlu ve sağlıklı olmasına sebep olur.
Strese Dayalı Yeme Alışkanlıkları
Stres, insanların beslenme alışkanlıklarını değiştirir. Stres altındayken insanların en sık deneyimlediği beslenme düzeni değişiklikleri şunlardır:
1- Yüksek karbonhidrat ve şeker içeren yiyecekler tüketme:
Kronik stres altındaki insanlar genellikle tatlı, karbonhidrat ve tuzlu yiyecekleri daha fazla tüketme eğilimindedirler. Bu yiyecekler genellikle şekerleme, işlenmiş yiyecekler ve diğer zararlı atıştırmalıkları içerir. Bu yiyecekler yüksek kalori içerdiği için kilo alımına neden olabilirler.
2- Duygusal yeme:
Kortizol seviyesinin artması sadece sağlıksız yiyecekler yemenize neden olmakla kalmaz, aynı zamanda normalden daha fazla yemenize de sebep olabilir. Yiyeceğe dikkatlice odaklanmamak, aceleyle yemek yemek ve yemeğin sizi sakinleştirdiğini hissetmek, daha fazla yemek yemenize neden olabilir.
Yemek yerken, yemeğe odaklanın. Yavaş ve sakin bir şekilde çiğneyin, bu anı tamamen yaşamak ve telefon veya televizyon gibi diğer şeylerle dikkatinizi dağıtmamak demektir. Bu, duygusal yeme alışkanlığını önlemeye ve karın bölgesindeki yağ birikimini azaltmaya yardımcı olabilir.
3- Fast food tüketimi artışı:
Stres altında olduğunuzda, sağlıklı ev yemeklerini terk edip fast food’a yönelebilirsiniz. Fast food ve hatta daha sağlıklı restoran yemekleri genellikle zararlı yağlar, şeker ve daha fazla karbonhidrat içerir ve bu tür yiyecekler obezite üzerinde en fazla etkiye sahiptir.
4- Su tüketimini unutmak:
Hayatın zorluklarıyla uğraştığınızda, su içmeyi unutabilirsiniz. Susuzluğu açlıkla karıştırmak çok kolaydır ve susuzluktan dolayı daha fazla zararlı yiyecek veya içecek tüketebilirsiniz.
Stresi Bağlı Kilo Alımını Azaltmanın Yolları
1- Özel yiyecekler ve takviyeler tüketme:
Stres anlarında vücut asidik hale gelir ve birçok vitamin ve mineral vücuttan daha fazla tüketilir veya atılır, bu yüzden bu dönemlerde magnezyum, kalsiyum, çinko gibi mineraller ve D3, C ve B grubu vitaminleri gibi vitaminler içeren yiyecekler veya takviyeler tüketmek faydalı olabilir.
2- Bitki çayları:
Melisa, lavanta, gül, safran, Happy cup coffee, rosemon coffee gibi bitki çayları ve kahveleri stres için çok faydalıdır. Bunları tüketmenin yanı sıra, nane yağı veya lavanta yağı gibi bitkisel yağları kulak arkası, bilek veya burun yakınlarına sürmek ve yastığa biraz gül suyu sıkmak faydalı olabilir.
3- Bilinçli derin nefes almak:
Bu yöntemlerin yanı sıra, en iyi yardımcınız bilinçli derin nefes almak olacaktır. Bilinçli derin nefes almak, vücudunuzun ve beyninizin ihtiyaç duyduğu oksijeni sağlamanın yanı sıra, birçok toksini vücudunuzdan atmanıza ve zihninizi sakinleştirmenize yardımcı olur, sizi şimdiki an’a getirir. Geçmişte veya gelecekte yaşayanlar maalesef stres ve kaygıya eğilimlidirler.
4- Yeterli ve kaliteli uyku:
Yeterli ve kaliteli uyku, stresi azaltmanın en iyi yollarından biridir. Geç saatlerde uyumak ve sabahları geç uyanmak uyku kalitesini etkileyebilir ve stres ve obezite gibi önemli faktörlerden biri olabilir.
5- Hareket ve egzersiz:
Hızlı nefes alıp kalp atışlarını artıran ve terlemeye neden olan egzersizler, stresi azaltırken aynı zamanda kilo vermenize de yardımcı olabilir.
6- Şükretme ve affetme:
Şükretme ve affetme, şu anki yaşamınıza büyük katkı sağlar. Kendinizi ve diğerlerini affetmek, mevcut nimetleri görmek ve onlara minnettarlık duymak mutluluk hormonlarının salınımında önemli bir rol oynar.
7- Ruh sağlığı egzersizleri:
Yoga, meditasyon, tai chi, qi gong, yoga nidra, NLP, EFT ,dans etmek vb. stresi azaltmada ve sonuç olarak kilo kaybı ve sağlığı sağlamada önemli bir rol oynarlar
8- Baş parmağı emme:
Stresi ve kalp atış hızını azaltmak için başparmağınızı emmeniz veya üflemeniz yeterlidir. Başparmaktaki sinirler rahatlamanıza yardımcı olur. Bu alışkanlığı çocuklarda görmüşsünüzdür.
9- Asidik yiyeceklerin ve içeceklerin önlenmesi:
Kortizol vücutta arttığında, stres oluşturmanın ötesinde vücudu asidik hale getirir. Bu nedenle, bu tür durumlarda vücudu alkali hale getiren yiyecekler ve içecekler çok faydalı olabilir.
Bu sorunlarla başa çıkmak için, çeşitli filizler,probiyotikler, kavrulmamış kuruyemişler, doğal bal, tahin ve pekmez, doğal tuz, soğuk sıkım zeytinyağı ve susam yağı gibi gıdaları tüketmek ve özellikle soğuk mizaçlı gıdalardan ve yapay atıştırmalıklardan kaçınmak önemlidir.
Referanslar :
Kendin gibi yaşa,Farzollah Gholizadeh,Fariba Bayrami
Sağlığın mimarı,Farzollah Gholizadeh ,Fariba Bayrami
